Trump, Pakistan’ın “devasa” petrol rezervlerini geliştirmek için ABD ile ortaklık mesajı verdi. Ancak ülkede petrol üretimi ve yatırım konusunda ciddi şüpheler hakim, özellikle de yerel halk tarafında.

ABD Başkanı Donald Trump, geçtiğimiz hafta Pakistan’ın “büyük” petrol rezervlerini geliştirmek için bir anlaşma yaptıklarını açıkladı. Trump, sosyal medya platformu Truth Social’da, “Pakistan ve ABD birlikte bu büyük petrol rezervlerini geliştirecek” ifadelerini kullandı. Hatta “Kim bilir, belki bir gün petrolü Hindistan’a bile satabilirler” diyerek umutlu mesajlar verdi.

Ülke uzun yıllardır yeterli petrol çıkarıp ekonomik sorunlarını çözme hayalleri kuruyor, fakat bugüne kadar başarılı olamadı. Petrol, Pakistan’ın en büyük ithalat kalemi ve tüketimin yaklaşık yüzde 80’i yurt dışından karşılanıyor. Petrol sıkıntısı yaşandığında ise elektrik kesintileri artıyor.

ABD Enerji Enformasyon İdaresi’nin (EIA) verilerine göre Pakistan’ın 9,1 milyar varil civarında çıkarılabilir petrol rezervi olabilir. Ancak bu rakam kanıtlanmamış ve Pakistan’ın bilinen petrol rezervleri, Romanya, Vietnam ve Brunei gibi ülkelerin gerisinde kalarak dünyada yaklaşık 50. sırada yer alıyor.

Yatırım engelleri ve güvensizlik

Enerji araştırmacısı Afia Malik, Pakistan’daki ilerlemeyi engelleyen unsurları “bürokrasi, siyasi müdahaleler ve bürokratik verimsizlikler” olarak tanımlıyor. Bu sorunlar yabancı yatırımcıları caydırıyor.

Trump, iş birliğinin özel Amerikan şirketleri tarafından yürütüleceğini belirtti ve “Bu ortaklığı yönetecek petrol şirketini seçme aşamasındayız” dedi. Ancak en iddialı girişimlerden biri olan ve ExxonMobil’in de yer aldığı 2019’daki arama faaliyetleri sonuçsuz kaldı.

Öte yandan, geçtiğimiz hafta Pakistanlı bir rafinerici ABD’den ilk kez ham petrol ithal etmek üzere anlaşma imzaladığını duyurdu. Beyaz Saray sözcüsü Anna Kelly, “Başkanın da dediği gibi, Pakistan ve ABD petrol rezervlerini geliştirmek için birlikte çalışacak ve bu iki ülkenin ekonomik güvenliğini güçlendirecek” açıklamasını yaptı.

'Pakistan pazarlık unsuru olabilir'

Ancak ülkede birçok yorumcu bu açıklamaya kuşkuyla yaklaşıyor, hatta bazıları Trump’ın mesajının esas olarak Hindistan’a yönelik olduğunu düşünüyor. Pakistan’ın ekonomik ve nüfus açısından daha güçlü rakibi Hindistan ile ABD-Türkiye ilişkilerinde yaşanan gerginlikler, bu değerlendirmeleri güçlendiriyor.

Çin detayı

Trump yönetiminin Pakistan’a olan artan ilgisinin petrolün ötesinde, nadir toprak elementleri ve minerallere yönelik olduğu da iddia ediliyor. Bu madenler, elektronik ve savunma sanayinde kritik öneme sahip.

Çin ile ABD arasındaki ticari gerilimler artarken, ABD Pakistan’daki mineral kaynaklarına göz dikmiş durumda. ABD’li yetkililer Nisan ayında Pakistan Maden Yatırım Forumu’na katıldı.
Ancak petrolde olduğu gibi, Pakistan’daki bu maden yatakları da büyük ölçüde keşfedilmemiş ve işletilmesi zor olabilir.

Çin, Pakistan’da yaklaşık 2500 kilometre uzunluğunda kara, demir yolu ve boru hattı projesi yürütüyor. Ancak artan güvenlik sorunları projeyi zorluyor. Kuzeybatıdaki Hayber Pahtunhva bölgesinde Pakistan Talibanı’nın güçlenmesi, güneybatıdaki Belucistan’da ise ayrılıkçı grupların şiddetinin tırmanması endişe yaratıyor.

Yerel halka faydası olmayabilir

Eski Petrol Bakanlığı yetkililerinden G.A. Sabri, geçmişte petrol ve maden çıkarılan bölgelerde yerel halkın neredeyse hiç fayda sağlamadığını vurguluyor. “Yerel halkla gerçek bir ortaklık kurulmadı” diyen Sabri, bunun güvenlik sorunlarının temel nedenlerinden biri olduğunu söylüyor.

Enerji araştırmacısı Malik, “Yerel halk keşif faaliyetlerinden somut fayda gördüğünde, güvenliği sağlama ve projenin başarısına sahip çıkma olasılığı artar” diyor. Ancak hükümetin maden çıkarma üzerindeki kontrolü artırmak için çıkardığı yasalar yerel tepkileri daha da körüklüyor.