Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump, dün (8 Ağustos) Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ı Beyaz Saray’da ağırladı. Trump, toplantıda, Azerbaycan ve Ermenistan’ın bir barış anlaşması imzalayarak “savaşı sonsuza kadar bitirdiğini” söyledi.


Zengezur Koridoru ve bölgesedeki son gelişmeler üzerine değerlendirmelerini sosyal medya hesabı X’te paylaşan İran ve Ortadoğu uzmanı Dr. Mehmet Akif Koç, “Her mesele gibi buna da iyi-kötü diye bakılamaz, olumlu yanları da ters ve riskli tarafları da var; uluslararası siyaset böyledir zaten” ifadelerini kullandı.

Analist Mehmet Akif Koç’un Azerbaycan-Ermenistan anlaşması ve adı “Trump Rotası” olarak değiştirilen Zengezur Koridoru’nun açılmasının bölgesel etkilerine ilişkin görüşleri şöyle:

– Karabağ’ın geri alınmasından sonra Ermenistan ile barış çok önemliydi, en büyük kazanım bu ve mutlaka korunmalı. Türkiye de tedricen sınırı açıp ilişkileri tamamen normalleştirilmeli Erivan’la artık.

– Zengezur’u Türkiye istiyor, Rusya ve İran istemiyor. ABD’nin askeri olarak da bölgeye girişi Tahran ve Moskova’nın tamamen aleyhine, bunu engellemek için farklı arayışlara gireceklerdir.

– Paşinyan’a içeride ve Moskova’da tepki büyük, Kremlin destekli bir darbe ihtimali her an var, ABD askeri/politik varlığı biraz da bunu engellemeye yönelik.

– 35 senedir Moskova bir oldubittiyle statüko yaratmıştı bölgede, Moskova-Erivan-Tahran hattı hem Paşinyan hem Zengezur’la artık anlamını yitirdi.

– Tamamen çöp olan diğer şey Minsk Grubu (içinde Rusya ve Fransa aktif) oldu. Son dönemde Türkiye’nin, Afrika ve Suriye’nin ardından Kafkasya’da da Fransa ile bilek güreşine girmesi dikkat çekici.

– Türkiye bu çözümü ehven-i şer buldu, öncelik bu değildi ama Rusya ve İran’ı orada tek başına dengeleyemez Ankara. Hem Paşinyan’ın iktidarda kalması, hem Karabağ ve Bakü’deki kazanımların korunması için statükonun değişmesi gerekiyordu, böylece değişmiş oldu

– “Turan Yolu” diye çocukça sevinenler için “Trump Yolu” biraz şok edici oldu, ama Türkiye de Azerbaycan da bu kazanımı tek başına korumaya muktedir değildi zaten. ABD’ye ikisi de muhtaç, gerçekçi olmakta fayda var.

– ABD girdiği yerden kolay kolay çıkmaz deniyor, bence çıkar; Taliban’ı 2001’de devirip 2021’de aynı yapıya Afganistan’ı teslim edip çıktı, Irak’tan da birkac sene sonra İran’a teslim edip çıktı. 99 sene sürmeyecek bu anlaşma, dengeler hızlı değişir.

– Rusya için baş ağrısıydı Karabağ, ama ABD’nin gelmesi tamamen sürpriz oldu onlara. Kremlin, Ukrayna’da o kadar meşgul edildi ki Suriye ve Ermenistan-Azerbaycan’ı kaybetti ardarda.

– Asıl kaybedense, hemen yanıbaşındaki bu stratejik ittifakı engelleyemeyen İran oldu. ABD oradayken İran Azerbaycan’ına da müdahil olacaktır zaman içinde. Ortadoğu’da son iki senedir tamamen gerileyen İran açısından bu cephe de kaybedildi böylece (kısa vadede).

– Çin kaybetti vs deniyor ama Çin’in burda zaten bir varlığı yok, olmayan şeyi nasıl kaybetti anlamadım. Çin tesiri şu an aşırı mübalağa edilen, kağıttan kaplan bir şey. Belki 20-30 yıl sonra daha etkili olacak ama şu an Kafkasya’da politik-askeri olarak Pekin yok zaten, biraz ucuz Çin muhibbi propagandasına benziyor bu argüman.

– Zaman içinde ABD yavaş yavaş Orta Asya’ya da sarkacak, Çin ve Rusya asıl o zaman orda kaybedecek bence, ama buna daha birkaç yıl var. ABD ilginç bir oyun oynuyor bölgede, riski az ama getirisi çok. Türkiye bu bölgeye tek başına girip Çin-Rusya-Iran üçlüsünü dengeleyebilecek güçte değil, ne ekonomik ne askeri ne politik olarak. Ama ABD’ye güve